Czerwona, turkusowa, zielona, biała – herbata od wieków zachwyca bogactwem swojego smaku, niezależnie od rodzaju. Na całym świecie miłośnicy tego popularnego naparu wytworzyli najróżniejsze rytuały i sposoby jego przygotowywania. Skąd się wziął i jaką drogę przebył zanim trafił na nasze stoły?

Dowiesz się:

• w jaki sposób klasyfikuje się herbatę;
• jak przyrządzają ją mieszkańcy różnych części świata;
• jakie właściwości zdrowotne ma herbata;
• czy może oddziaływać negatywnie na organizm.

Herbata – krótka historia

Mianem herbaty określa się napar sporządzany z liści i pąków roślin, które botanicy zaliczają do rodzaju Camellia. Są one do siebie podobne, często traktowane jako odmiany jednego gatunku – herbaty chińskiej (Camellia sinensis). Jakie są jej początki i dlaczego stała się tak popularna na całym świecie? Jedna z legend wskazuje, że pierwszy napar z liści herbacianych zaparzył przypadkowo cesarz Shennong w 2737 roku p.n.e. Nie wiadomo, czy jest to prawda. Początki spożywania tego napoju są trudne do określenia: choć Chińczycy znają go od bardzo dawna, zgromadzona przez nich wiedza o herbacie jest niepełna.

Tradycja parzenia herbacianych listków „wywędrowała” z Chin i z czasem rozprzestrzeniła się po całym świecie. W Mongolii pojawiła się pod koniec V wieku n.e., natomiast w Tybecie, gdzie herbata szybko stała się jednym z podstawowych napojów, zagościła w 620 roku n.e. Za sprawą mnicha, Dengyō Daishi, również Japończycy podjęli temat krzewów herbacianych. Miało to miejsce około 803 roku n.e. i zapoczątkowało rozwój bogatej tradycji parzenia herbaty, która stała się częścią japońskiego stylu życia.

Dzięki szklakom handlowym napar poznano w Indiach, gdzie zaczęto go sprzedawać m.in. na ulicznych straganach w glinianych kubkach do herbaty. Wraz z hinduskimi kupcami napój trafił do krajów arabskich. Pierwsze informacje o herbacie na terenie Europy pochodzą dopiero z XVI wieku. Do Anglii przywiózł ją kupiec – Thomas Garraway – w 1658 roku.

Herbata do Polski trafiła z Francji w 1664 roku. Początkowo była traktowana jako zioło i stosowana na różne przypadłości. Zwyczaj picia herbaty jako codziennego napoju rozpowszechnił się w Polsce w drugiej połowie XVIII w. w wyniku dobrych relacji handlowych z Anglią. Obecnie herbata znana jest na całym świecie. Dzisiaj listki z odległych zakątków świata można nabyć w internetowych sklepach z herbatą.

Jakie są rodzaje/klasyfikacje herbat?

W Polsce popularne są herbaty owocowe i ziołowe. Te tradycyjne zwykle dzieli się według sposobu, w jaki zostały wytworzone.

Herbata czarna

Liście poddaje się czterem etapom obróbki, podczas których więdną, skręcają się, utleniają i wysychają. Przykładem takiego rodzaju herbaty jest assam czy ceylon.

Herbata pu-erh

Znana jest także pod nazwą herbata czerwona. Poddawana jest dodatkowemu leżakowaniu i fermentacji pod wpływem mikroorganizmów.

Herbata ulung

Jest nazywana turkusową lub niebieską herbatą. Charakteryzuje się dużym stopniem utlenienia, co jest spowodowane dłuższą ekspozycją liści na promienie słoneczne. Tego typu herbatę praży się lekko nad węglem drzewnym.

Herbata zielona

Powstaje z listków, które są poddawane jedynie niewielkiemu utlenieniu. Zielona herbata znana jest z licznych właściwości korzystnie oddziałujących na zdrowie.

Herbata żółta

Jest rzadko wytwarzana. Jej liście przechodzą przez proces fermentacji w gorącym i wilgotnym otoczeniu.

Herbata biała

To jeden z najdroższych i najrzadszych rodzajów herbaty. Uważana jest za napój prozdrowotny.

Herbaty aromatyzowane

To inaczej herbaty perfumowane. Powstają w wyniku mieszania aromatycznych dodatków z listkami herbacianymi. Do tego celu stosuje się: płatki jaśminu, róż, a także owocowe esencje zapachowe, np. cytrynowe lub pomarańczowe.

Jakie są sposoby przyrządzania herbaty na świecie?

Dla Japończyków parzenie herbaty jest rytuałem związanym z ich wierzeniami i filozofią życia. Brytyjczycy piją ją o godzinie siedemnastej. W innych kulturach herbaty podawane są z przekąskami lub samodzielnie: w filiżankach, kubkach czy szklankach do herbaty.

Wiele ciekawych informacji o sposobach przyrządzania tego napoju można znaleźć na naszym blogu o herbacie i na profilach prowadzonych przez podróżników lub pasjonatów tego naparu. Kilka interesujących faktów przedstawia zamieszczone poniżej zestawienie. Przepisy na niecodzienne kompozycje często prezentuje nasz portal o herbacie.

Na co jest dobra herbata? Zalety i wady tego napoju

Herbata to bogate źródło katechin, czyli substancji pełniących rolę przeciwutleniaczy. Zwalczają one wolne rodniki, które przyczyniają się do powstawania stanów zapalnych i chorób. Największe stężenie katechin występuje w herbatach zielonych i białych.

Napar herbaciany wpływa na ciało na różne sposoby:

• orzeźwia i dodaje energii;
• reguluje procesy trawienne i przyspiesza metabolizm, stąd dużą popularnością cieszą się herbaty na odchudzanie;
• zapobiega powstawaniu kamicy nerkowej i żółciowej;
• sprzyja gromadzeniu się witaminy C w organizmie;
• wspiera pracę układów: nerwowego, oddechowego, sercowo-naczyniowego;
• pobudza mózg do pracy.

W okresie sezonowych infekcji i przeziębień warto przygotować herbatę zimową. To napar przyrządzany na bazie różnych jej gatunków, do którego dodaje się np. miód, imbir czy goździki. Jego zadaniem jest rozgrzanie ciała, zwłaszcza w miesiącach zimowych, co sprzyja zdrowiu.

Ważne jest, aby zachować umiar w spożywaniu herbaty, ponieważ ma ona także swoje „ciemne strony”. Badania wskazują, że zawarty w niej glin i fluor są szkodliwe dla organizmu. Ponadto, picie dużych ilości tego typu naparów wysusza skórę i błony śluzowe. Może także zaburzać wchłanianie witaminy B1 oraz mikroelementów z przewodu pokarmowego.