Syndrom niespokojnych nóg nie jest powszechną dolegliwością, ale za to bardzo dokuczliwą. Objawia się koniecznością nieustannego poruszania nogami głównie podczas snu, także w trakcie jazdy samochodem czy lotu samolotem. Zdaniem lekarzy, dolegliwość może dotyczyć milionów osób na świecie, choć w niektórych grupach spotykana jest znacznie częściej. Czy zespół niespokojnych nóg jest groźny? Jak skutecznie leczyć RSL i do kogo trzeba zgłosić się po pomoc? Kto wie jak zasnąć, gdy ciało porusza naszymi nogami wbrew naszej woli?
Zespół niespokojnych nóg znany również pod skrótem RSL (ang. Restless Legs Syndrome) to zestaw charakterystycznych objawów dotyczących pozostających w bezruchu nóg. Objawy pojawiają się z reguły podczas snu, co znacznie
utrudnia wypoczynek. Konsekwencją jest zmęczenie, brak energii i ociężałe nogi. Zespół niespokojnych nóg zalicza się do zaburzeń neurologicznych i jego leczeniem często zajmują się psychiatrzy.
Choroba niespokojnych nóg
Według różnych źródeł, zespół niespokojnych nóg dotyczy ok. 5 proc. populacji, lecz są grupy, gdzie spotykany jest częściej. Zwykle pierwsze objawy RLS występują po 50. roku życia, choć przypadki choroby odnotowuje się również wśród dzieci. Niespokojne nogi to schorzenie częściej występujące u kobiet. Ogółem do grup najbardziej narażonych na tę dolegliwość zalicza się seniorów, kobiety w ciąży, osoby z chorobami nerek, przyjmujące niektóre leki stosowane w psychiatrii oraz uzależnione od alkoholu i nikotyny.
Do najczęstszych objawów zespołu niespokojnych nóg należą drętwienie, mrowienie, drganie, swędzenie, pieczenie oraz cierpnięcie nóg. Najczęściej dotyczy to praktycznie całej powierzchni obu nóg, rzadko objawy dotyczą również tułowia i kończyn górnych. Dolegliwości pojawiają się podczas bezruchu, np.
w fazie snu i zasypiania, podróży różnymi środkami transportu szczególnie w pozycji siedzącej. Objawy ustępują pod wpływem aktywności ruchowej. Poruszanie kończynami z reguły prowadzi do ustąpienia objawów lub zmniejszenia ich intensywności. Występujące seriami regularne ruchy kończyn trwają mniej niż minutę. Dochodzi wtedy do wybudzania pacjenta, co negatywnie wpływa na wydajność snu. Z reguły dolegliwości nasilają się z czasem.
Syndrom niespokojnych nóg
Naukowcy nie rozpoznali dotąd dokładnie mechanizmu odpowiadającego za rozwój zespołu niespokojnych nóg. Wiadomo, że RLS może występować w związku z niektórymi schorzeniami i niedoborami pewnych elementów w organizmie, co definiowane jest jako wtórny zespół niespokojnych nóg. U około połowy pacjentów nie udaje się jednoznacznie stwierdzić przyczyny występowania objawów chorobowych. U wielu osób RLS może mieć podłoże genetyczne, ale badania nie potwierdzają jednoznacznie takiej tezy. Bardziej prawdopodobne jest, że przyczyną RLS są problemy w układzie połączeń między rdzeniem kręgowym a mózgiem.
Choroba niespokojnych nóg może być związana z niedoborem żelaza oraz magnezu. Innymi przyczynami może być stosowanie niektórych antydepresantów, leków przeciwpsychotycznych oraz choroby towarzyszące, takie jak niewydolność nerek czy cukrzyca, choroby tarczycy, reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Parkinsona, nagłe odstawienie
leków nasennych, a także nadużywanie alkoholu i nikotyny.
Zespół niespokojnych nóg leczenie
Co pomaga na zespół niespokojnych nóg? Diagnostyka schorzenia nie jest prosta, gdyż nie istnieje żadna w pełni obiektywna metoda pozwalająca na stwierdzenie, że niepokojące pacjenta objawy związane są z RLS. Całość procesu diagnostycznego opiera się na zebraniu wywiadu ukierunkowanego na charakterystyczne odczucia związane z tym schorzeniem. Ważne, aby lekarz rozpatrzył możliwe przyczyny wystąpienia wtórnego zespołu niespokojnych nóg.
Leczenie zespołu niespokojnych nóg uzależnione jest od tego czy zespół ten występuje jako postać idiopatyczna czy wtórna. W przypadku wtórnego RLS celem leczenia jest zwalczanie objawów choroby podstawowej. W związku z tym, że najczęstszą przyczyną zespołu Wittmaacka-Ekboma jest niedobór żelaza, terapia RLS często polega na suplementacji tego pierwiastka. Zanim zaczniemy przyjmować suplementy zawierające żelazo powinniśmy wykonać podstawowe badania krwi i skonsultować się z lekarzem.
W przypadku wykrycia niewielkich niedoborów tego pierwiastka należy dążyć do zbilansowania jego poziomu dietą. Jeśli niedobory są większe, stosuje się preparaty zawierające ten pierwiastek. Żelazo powinno być przyjmowane na czczo, najlepiej wraz z witaminą C, która polepsza jego wchłanianie. Często włącza się również suplementację preparatów zawierających magnez oraz witaminy z grupy B i C.
Leczenie idiopatycznego zespołu niespokojnych nóg polega na zwalczaniu uciążliwych objawów choroby. W terapii stosuje się leki przeciwpadaczkowe oraz zwiększające uwalnianie dopaminy, które są dostępne wyłącznie na receptę. Przebieg terapii powinien odbywać się pod ścisłą kontrolą lekarską. W skrajnych przypadkach stosuje się tabletki czy plastry zawierające opioidy.
Co pomaga na zespół niespokojnych nóg
RLS można leczyć w warunkach domowych, jeśli nasilenie objawów jest niewielkie oraz nie są one związane z występowaniem innych zaburzeń czy chorób. W takich przypadkach należy zadbać o odpowiednią
higienę snu. Stałe godziny zasypiania i budzenia powinny uregulować naturalny rytm dobowy, co pomaga na problemy z zasypianiem.
Wskazana jest aktywność fizyczna oraz należy odstawić używki (kofeinę, alkohol i nikotynę) oraz leki nasenne i zastąpić je preparatami ziołowymi. Lekarz radzi, aby spróbować technik relaksacyjnych i jogi, a w przypadku występowania parestezji kończyn dolnych warto zastosować masaż lub stosować okłady.
