Herbata z samowaru – jak się ją parzy

Samowar od wieków jest ściśle związany z rytuałem parzenia herbaty. Czym cechuje się herbata z samowaru?  Co należy wiedzieć o tajnikach zaparzania w tym urządzeniu? W dzisiejszym artykule dowiemy się o:

• Pochodzeniu i historii samowaru.

• Działaniu samowaru.

• Parzeniu herbaty w samowarze.

• Smaku herbaty z samowaru.

• Podawaniu herbaty z samowaru.

Chcesz dowiedzieć się więcej o świecie herbaty? Sprawdź także artykuły z serii: Herbata od A do Z.

Pochodzenie i historia samowaru

Dokładnie pochodzenie samowaru jest trudne do wyśledzenia, lecz wydaje się, że ten przedmiot głęboko związany z rosyjskim domostwem istniał w prymitywnej formie już od czasów starożytnych. Na terenach Azerbejdżanu czy też Iranu rzeczywiście odkryto starożytną ceramikę podobną w swej konstrukcji do tego urządzenia. Nowoczesny samowar rosyjski z brązu został wynaleziony dopiero w XVIII w. na Uralu. Najstarszy zaś pochodzi z 1717 r. W 1778 r. bracia Iwan i Nazar Lisicynowie stworzyli pierwszą fabrykę samowarów w Tule. Miasto położone jest prawie 200 km na południe od Moskwy i było znane już wtedy jako ważny ośrodek obróbki metali. Dlatego nie jest całkowicie przypadkowym, że to właśnie tam zaczęto produkować na dużą skalę ten sprzęt gospodarstwa domowego. Od XIX w. samowar rozprzestrzenił się na całą Rosję i Azję Środkową. Stał się ważnym fragmentem typowego domostwa. Jest nierozerwalnie związany z rytuałem parzenia herbaty, którą częstuje się rodzinę lub przyjmuje gości. Dzięki pomysłowej konstrukcji samowar pozwalał zawsze na oszczędny dostęp do gorącej wody. Aby działał, w centralnym przewodzie urządzenia spalano powoli paliwo, takie jak węgiel lub szyszki sosnowe. Kominek znajdujący się pośrodku głównej części samowaru umożliwiał z kolei gotowanie wody. Podobnie skuteczny mechanizm znaleźć można we współczesnych samowarach elektrycznych. Jednak na wschód od Europy urządzenie to powoli zanika, będąc zastępowanym przez prostsze czajniki elektryczne i herbaty rozpuszczalne. Tym samym zanika tradycyjny, niemalże mistyczny rytuał, który zdobywa na popularności także w Polsce. Herbata z samowaru onieśmiela smakiem, a sam proces jej zaparzania jest unikatowy, choćby z uwagi na różnorodne dźwięki wydawane przez sprzęt w zależności od kształtu korpusu.

Jak działa samowar?

Obecnie można spotkać dwa rodzaje samowarów dostępnych do codziennego użytkowania. Jednym z nich jest samowar rosyjski, drugim, samowar elektryczny. Chociaż oba urządzenia wyglądają podobnie, różnią się sposobem działania. Co więcej, tradycyjny rosyjski samowar współcześnie nadaje się jedynie do użytku zewnętrznego, choć można go spotkać także i w herbaciarniach, czy kuchniach dużych domostw. Można więc zadać pytanie, jak działa samowar? Dla obydwu rodzajów tożsama jest ta sama zasada. Dolna część urządzenia umożliwia gotowanie wody. W górnej części znajduje się czajniczek z sitkiem używany do uzyskania esencji herbacianej i zachowania jej ciepła. Podając ocieplony napój, zalewa się go przegotowaną wodą, dzięki kranikowi w dolnej części korpusu. W ten sposób samowar pozwala każdemu użytkownikowi uzyskać herbatę skoncentrowaną zgodnie z jego życzeniem. Zajmijmy się teraz konkretnymi rodzajami samowarów i ich różnicami.

Samowar rosyjski	Samowar elektryczny
Do działania wykorzystuje węgiel drzewny, chrust lub inne środki opałowe	Nie wykorzystuje paliw naturalnych. Wystarczy podłączenie do gniazdka elektrycznego.
Trudny w użyciu, wymaga większego napracowania się niż model elektryczny	Wystarczy włączyć termostat i zaczekać do momentu zagotowania wody.
Wszystkie części są ruchome, wymagają opieki i odpowiedniej konserwacji.	W nowoczesnych samowarach jedyną ruchomą częścią jest kranik w dolnej części korpusu służący nalewaniu podgrzanej wody.

 

Parzenie herbaty w samowarze

Picie herbaty samowarowej to wyjątkowe przeżycie, jak zatem ją przyrządzić? Obsługa samowaru prezentuje się następująco:

• Wlej do korpusu czystą, najlepiej źródlaną wodę. Jeśli samowar jest tradycyjny, należy dodać węgla drzewnego i podpalić w celu stopienia. Model elektryczny wymaga tylko i wyłącznie przekręcenia termostatu. Najważniejszy etap – nasłuchiwanie dźwięków samowaru;

• Przygotowanie do parzenia – samowar zaczyna wydawać niski huk. W tym momencie należy postawić czajniczek na koronie, aby zaczął się podgrzewać;

• Od 3 do 4 minut przed zagotowaniem wody, charakterystyczny huk zamienia się w szum. Ważne jest, aby nie tracić czasu i umieścić suche liście herbaty w czajniczku. Profesjonaliści odmierzają dokładnie 2,86 g herbaty na filiżankę;

• Gdy tylko pojawi się bulgoczący dźwięk – oznaka wrzenia, należy odstawić czajniczek, odkręcić kran i zalać podgrzaną suchą mieszankę wrzącą wodą. Jeśli woda w samowarze przestanie się gotować, czajnik wraca na koronę, by esencja nie ostygła.

Aby czajniczek na niedziałającym palniku nie ostygł nie tylko od dołu, ale także od góry, tradycyjnie przykrywa się go tzw. laleczkami grzewczymi. Są to rękodzieła ludowe stworzone tylko i wyłącznie na potrzeby zachowania odpowiedniej temperatury wody i napoju. Niektóre z nich wyglądają niczym prawdziwe dzieła sztuki. Zamiast nich można użyć grubego kocyka. Czy istnieje jeden najlepszy przepis na herbatę z samowaru? Każdy smakosz tego sposobu picia używa swojego ulubionego przepisu, oblicza czas i zalewa liście. Miłośnicy ceremonii samowarowych są pewni, że każda dodatkowa minuta na dowolnym etapie nadaje napojowi zupełnie inny smak. Skoncentrowany ekstrakt, gotowany w czajniczku zwykle rozcieńczany jest w proporcji herbaty do wody 10:1.

Jak smakuje herbata z samowaru?

Smaku herbaty z samowaru nie można porównać do napojów przygotowanych w zwykłym czajniku. Sprzęt ten pozwala uzyskać idealny napój poprzez użytą w nim technikę zaparzania. Zazwyczaj gotowana w nim woda uważana jest za niezwykle łagodną i delikatną w swoim smaku, dzięki czemu nadaje się ona do zalewania podgrzanych liści herbacianych, ziół, czy takich napoi jak yerba mate. Delikatny smak wody uzyskiwany jest także przez wymóg zalewania zbiornika jedynie miękką, pozbawioną wapna wodą. Sama metoda filtracji powoduje, że końcowy napój smakuje nie tylko wyśmienicie, ale ma o wiele większe wartości zdrowotne, niż gdyby był przygotowywany w typowym czajniku. Jest zatem zalecany dla wszystkich osób praktykujących zdrowy tryb życia. Samowar daje możliwość przygotowania wyjątkowej herbaty według własnych potrzeb. Aktywne składniki naparowanych liści są łatwo ekstrahowane bez nadmiernego wysiłku. Co więcej, urządzenie nie tylko podgrzewa herbatę, ale także wszystko dobrze wymiesza poprzez ciągłe działanie bulgoczącej wody na wnętrze samowaru. Dzięki temu można uzyskać dobrze pachnące i smakujące napary herbaciane, a sam samowar może zostać użyty także do podgrzania kawy.

Herbata z samowaru – podawanie

Samowary do herbaty mają wiekową historię w Azji Środkowej i Rosji. Z tego względu tradycyjnie przygotowywaną w samowarze herbatą jest czarna chińska herbata Lapsang Souchong, wędzona bukowym drewnem o równie treściwym smaku. Od tej herbaty wywodzi się także ciekawy sposób podawania herbaty z samowaru. Otóż przed wypiciem do ust podawana jest łyżka cukru, po jej rozpuszczeniu rozpoczynamy picie. Innym ciekawym sposobem podawania herbaty jest serwowanie na przyjęciach herbacianych napoju w spodkach od filiżanek, a nie w nich. Wynika to z faktu, iż Rosjanie lubią gorącą herbatę która „pali w usta” – pojemność spodka pozwala na wypicie ograniczonej liczby łyków, a herbata nie ma dużo czasu na ostygnięcie. Oprócz powyższych herbata może być podawana w filiżankach, czy kubkach. Należy mieć jednak na uwadze, iż do zalania dużej ilości filiżanek potrzeba równie dużych ilości herbacianych liści. Inaczej esencja herbaciana może stracić na intensywności smaku. FAQ