Nagietek lekarski (Calendula officinalis L.) to gatunek rośliny jednorocznej należącej do rodziny astrowatych. W Polsce zakwita na przełomie maja i czerwca, kwitnie do końca września, a nawet do listopada. Owoce dojrzewają od sierpnia do listopada. Najwięcej właściwości zdrowotnych mają kwiaty nagietka. Zbieramy je, gdy w pełni rozkwitną – w lipcu i sierpniu, ponieważ wtedy zawierają najwięcej substancji aktywnych. Najlepsze są te o pomarańczowym kolorze, żółte są mniej wartościowe. Kwiaty można suszyć lub stosować świeże.
Ciekawostka – kwiaty nagietka są wrażliwe na zmiany temperatury i wilgotności powietrza – mogą służyć jako barometr! Jeśli rano przed godziną 9.00 płatki nagietka są rozchylone i ułożone równolegle do ziemi, oznacza to, że w tym dniu nie będzie deszczu.
Nagietek
Nagietek lekarski stosowany był w medycynie ludowej od dawna. Już w XII w. Hildegarda z Bingen podaje receptę na odtrucie: „Kto by zjadł truciznę, albo gdy kogoś chciano otruć, niech zaparzy nagietka w wodzie, wyciśnie go i ciepły położy na żołądek. Nagietek truciznę rozrzedzi i wypędzi z wnętrzności. Potem niech chory zagotuje wino i wrzuci doń trochę nagietka, a to znowu zagotuje i wypije. W ten sposób z jego ciała wyjdzie wszystko, co było trucizną, albo przez nos, albo w ślinie wykasłanej i wyplutej.”
Magiczne nagietki
Nagietkowi przypisywano również właściwości magiczne: wysuszone płatki nagietka rozsypane pod łóżkiem lub włożone pod poduszkę w płóciennym woreczku miały zapewnić spokojny sen, a umieszczone w pomarańczowym woreczku na wysokości splotu słonecznego, odpędzać lęki, zwidy i strachy.
Obecnie nagietek stosuje się wewnętrznie m.in. przy stanach zapalnych i skurczowych przewodu pokarmowego oraz owrzodzeniach żołądka i jelit. Wzmacnia odporność organizmu i zapobiega infekcjom. Wyciąg z nagietka wspomaga leczenie trądzika, przyspiesza gojenie wyprysków i zapobiega pojawianiu się zaskórników. Ma również właściwości nawilżające, dlatego nadaje się do cery suchej, ze skłonnością do łuszczenia. Może być stosowany również przez osoby ze wrażliwą skórą.
Herbatka z nagietka pomaga również na kobiece dolegliwości. Działa rozkurczowo, dlatego łagodzi objawy miesiączki. W tym celu herbatę z nagietka należy pić 3 razy dziennie na kilka dni przed pojawieniem się okresu. Nagietek odpowiedni będzie również dla kobiet w okresie menopauzy, ma właściwości przeciwzapalne i neutralizuje tym samym nieprzyjemne dolegliwości związane z klimakterium.
Odwar z nagietka do stosowania zewnętrznego:
3 łyżki stołowe kwiatów zalewamy małą ilością wrzątku i przez 10 minut podgrzewamy pod przykryciem na małym ogniu, bez doprowadzania do wrzenia.
Nagietek herbata:
Aby przygotować napar z suszonych kwiatów nagietka, należy dwie łyżeczki suszu zalać szklanką wrzątku. Jeżeli do dyspozycji mamy świeże kwiaty nagietka, wtedy 3-4 kwiaty zalewamy gorącą wodą o temperaturze ok. 90 stopni C. W obu powyższych przypadkach zioła zaparzamy przez ok. 10 minut pod przykryciem. Herbatkę najlepiej pić dwa razy dziennie.
Nagietek właściwości:
– łagodzi skurcze przewodu pokarmowego – pomaga przy bólu po operacjach żołądka i dróg żółciowych
– zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i żółci
– łagodzi objawy niestrawności
– działa przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie
– przyspiesza gojenie ran i oparzeń
– niszczy niektóre paciorkowce i gronkowce
– działa uspokajająco, obniża ciśnienie krwi
– wzmacnia odporność organizmu
Nalewka z nagietka:
Szklankę świeżych kwiatów nagietka zalewamy 0,5 l 40 proc. alkoholu, zamykamy naczynie i odstawiamy je na 3 – 4 tygodnie w ciemne, ciepłe miejsce. Jeżeli nie dysponujemy świeżymi kwiatami, możemy je zastąpić suszem, jednak powinno być go wtedy dwa razy więcej.
Co 3 – 4 dni potrząsamy naczyniem. Po 3 – 4 tygodniach nalewkę cedzimy przez sitko lub gęstą gazę i przelewamy do ciemnej butelki. Nalewkę przechowujemy w chłodnym miejscu.
Rozcieńczoną (4 łyżeczki do herbaty w 1/4 szklanki wody) nalewkę z nagietka można stosować do dezynfekcji ran, na trądzik i zmiany grzybiczne. Nieco silniejszym roztworem nalewki z nagietka (5 łyżeczek do herbaty na 1/4 szklanki wody) możemy płukać gardło w stanach zapalnych.
Picie nalewki z nagietka pomaga podobnie jak herbatka. Używamy w tym celu również nalewki rozcieńczonej -1 łyżeczka nalewki na kieliszek wody. Stosujemy 2 razy dziennie przed jedzeniem.
Uwaga:
Picia naparu lub nalewki z nagietka nie zaleca się osobom uczulonym na rośliny z rodziny astrowatych. Nie należy wypijać więcej niż 4 herbatki dziennie – nagietek może nasilić działanie ziołowych leków uspokajających i środków przepisywanych na bezsenność i niepokój.
