Herbata jest drugim po wodzie najpopularniejszym napojem na świecie. W Polsce pija się ją na co dzień i od święta, z okazji i zupełnie bez. Stosunkowo niewiele osób zdaje sobie sprawę, że nie jesteśmy skazani wyłącznie na herbatę ze sklepu. Roślinę można sobie wyhodować w doniczce na parapecie i pić napar z najlepszego, bo własnego źródła. Jak uprawiać herbatę, by cieszyć się smakiem napoju o wyjątkowej jakości?
Historia herbaty sięga 2737 roku p.n.e. Według legendy, zapoczątkował ją cesarz Shennong, któremu wiatr przyniósł aromatyczne liście podczas codziennego picia gorącej wody. Cesarz był bardzo ciekaw, jak liście zachowają się w kontakcie z wodą, więc zanurzył je we wrzątku. Postanowił wypić wodę, która zmieniła barwę. Napój bardzo mu posmakował i odtąd herbata trafiła na dwór, a później w szeroki świat.
Herbata roślina
Czy herbata to roślina? Oczywiście. Herbata jest rośliną (krzewy i drzewa) z rodzaju Camellia, która występuje w dwóch gatunkach pochodzących od dzikich form z Azji Południowo-Wschodniej. Obydwa gatunki rosną w rejonie Himalajów: herbata chińska po północnej stronie gór, dając surowiec delikatniejszy, a herbata indyjska po południowej, dając napar ciemniejszy. Bogactwa oryginalnych smaków i aromatów wynikają głównie z odmiennej obróbki.
Kamelia chińska osiąga wysokość 10 m (na plantacjach do 2-3 m). Herbaciany krzew
rodem z Chin ma na ogół węższe i delikatniejsze liście, a roślina jest bardziej odporna na mróz niż herbata indyjska. W Państwie Środka od wieków krzyżuje się rośliny z różnych regionów upraw w celu uzyskania wszystkich ich korzystnych cech. Najsłynniejsze drzewa herbaciane podziwiać można w prowincji Yunnan. Mają ok. 32 m wysokości, gdzie średnica pnia mierzy ponad metr, a ich wiek szacuje się na ok. 1700 lat.
Krzew herbaciany odmiany assamica pochodzi z terenów północno-wschodnich Indii, ale ma znacznie uboższą historię. W 1835 roku oficer Kompanii Wschodnioindyjskiej Robert Bruce wziął udział w wyprawie do Assamu, gdzie wódz plemienia Singpho pokazał mu młodą kamellię. Camellia assamica jest krzewem bardzo podobnym do kamelii chińskiej. Osiąga wysokość 6-18 m (na plantacjach do 1 m), ale ma większe liście. Najczęściej produkuje się z nich herbaty czarne. Ten krzew herbaty uprawia się w Indiach, Japonii, Birmie, Indochinach, na Cejlonie i Jawie.
Najwięksi producenci herbaty
Na początku liście herbaty suszono, a następnie prasowano w kostki i wrzucano do wrzącej wody. Z czasem rozpoczęto proszkowanie liści. Magiczny proszek od razu wrzucano do wrzącej wody, a następnie za pomocą specjalnej łyżki mieszano wywar. Parzenie herbaty zyskało miano obrzędu, który przez stulecia miał stanowić symbol luksusowego życia.
Na początku XVII wieku holenderscy oraz portugalscy kupcy sprowadzili herbatę do Europy, lecz tutaj długo nikt nie docenił jej magii. Pierwszym krajem, gdzie wygrała rywalizację z kawą była Anglia. Z biegiem lat herbata stała się ulubionym napojem Anglików, a zwyczaj picia filiżanki tego napoju o godz. 17.00 obowiązuje do dziś na terenie całego Zjednoczonego Królestwa. Obecnie najwięksi producenci herbaty to Chiny, Indie, Kenia, Sri Lanka, Turcja, Indonezja, Wietnam, Japonia, Iran i Argentyna.
Jak hodować herbatę w domu
Czy herbata może rosnąć w doniczce? Oczywiście! Aby rozpocząć uprawę krzewu na parapecie, najlepiej kupić 2-3-letnie sadzonki lub nasiona (kiełkują w temperaturze 25-30 st. C). Można je znaleźć w internecie lub w niektórych centrach ogrodniczych. Hodowla herbaty w domu nie należy do łatwych zadań, ale przy troskliwej opiece pierwsze liście możemy zbierać już z 3-4-letnich krzewów.
Krzewy herbaciane w doniczkach rosną dość wolno, bo ok. 10-15 cm rocznie. Młode rośliny należy przesadzać co roku, a starsze co 2-3 lata. Najlepszym okresem na posadzenie nasion lub sadzonki jest kwiecień-maj. Do uprawy krzewu herbacianego potrzebne jest uniwersalne podłoże ogrodnicze oraz nawożenie nawozem do roślin o zielonych liściach.
Jak rośnie herbata
Rośliny dobrze radzą sobie w warunkach domowych w temperaturze pokojowej i wysokiej wilgotności. Najlepiej postawić je na słonecznym parapecie, a na lato wynieść na balkon lub taras. Krzew herbaciany preferuje glebę wilgotną, ale nie mokrą. Nie lubi niskich temperatur, więc na zewnątrz powinien być wystawiany po 15 maja i chowany do domu z końcem września.
Jesień i zima są najtrudniejszymi porami roku dla hodowli. Roślina powinna być wtedy utrzymywana w temperaturze około 5-10 st. C. Przy wyższych temperaturach zacznie gubić liście, a niższe mogą spowodować przemarznięcie krzewu. Wczesną wiosną można przyciąć pędy, które zwiędły zimą. Regularne przycinanie wierzchołków pędów z pewnością pomoże roślinie w procesie wegetacji.
Róża herbaciana krzew
Kolor świeżo zaparzonej czarnej herbaty przypomina roślina zwana różą herbacianą. Określenie to nie odnosi się do gatunku róży, ale do jej barwy, która powstaje z połączenia żółtych i czerwonych pigmentów zawartych w płatkach kwiatu. Roślina jest popularna w wielu ogródkach działkowych. Ma przyjemny i bogaty aromat oraz zachwyca kolorystyką: od śnieżnobiałego do pomarańczowo-czerwonego odcienia.
Dzikie róże herbaciane można spotkać tylko w Chinach, gdyż rośliny te jako kapryśne nie są w stanie dostosować się do warunków europejskiego klimatu. Hodowcy zadbali więc o odmiany, które z łatwością przetrwają nasze warunki klimatyczne, a jednocześnie nie ustępują wyglądem egzotycznym różom herbacianym. Nowoczesne odmiany można uprawiać w domu w doniczkach i szklarniach.
