Nic tak nie wzmacnia przyjaźni jak herbatka z yerba mate. Według legendy yerba mate została stworzona przez boginie Księżyca i chmur. Dawno temu, gdy zwiedzały Ziemię, zostały napadnięte przez jaguara. Uratował je starzec, który w dowód wdzięczności, dostał od nich nieznany dotychczas krzew, z którego można przygotować „napar przyjaźni”.
Nazwa yerba mate wymyślona została najprawdopodobniej przez jezuitów, którzy w XVII wieku dotarli w rejony zamieszkane przez plemię Guarani i Keczua w Ameryce Południowej. Odkryli oni, że ulubioną używką miejscowych były liście pewnego wiecznie zielonego krzewu, nazwanego później ostrokrzewem paragwajskim. Ich żucie likwidowało zmęczenie, rozjaśniało umysł i łagodziło uczucie głodu. Jezuici liście te nazwali po łacinie „herba” – ziele; z kolei tykwa, w której parzono napar, w języku keczua nazywana jest „mati” – co dało nam dzisiejsze yerba mate.
Napój ten popularny jest obecnie głównie w krajach Ameryki Południowej oraz w niektórych rejonach Bliskiego Wschodu – zwłaszcza w Syrii i Libanie. Tradycyjnie przygotowuje się go w naczyniach zwanych mate, zrobionych z tykwy, ceramiki lub z drewna. Susz wsypuje się w ilości od 1/4 do 3/4 objętości naczynia, a następnie potrząsa tak, aby zgrupował się po jednej stronie, tworząc skos. Następnie wkłada się w niego rurkę bombillę – służącą do picia (susz zaparzonej yerba mate nie opada na dno naczynia). Dopiero wtedy wlewa się wodę, koniecznie ostudzoną, o temperaturze od 65 do 80 °C.
Uważa się, że yerba mate obniża poziom cholesterolu, chroni wątrobę, stymuluje układ nerwowy, działa moczopędne i korzystne na serce. Zawiera wiele witamin i mikroelementów. Działa pobudzająco – dzięki zawartości mateiny (czyli kofeiny), zwiększa energię i polepsza samopoczucie.
Nie zaleca się picia mocnej yerba mate osobom palącym tytoń. Tradycyjny sposób suszenia świeżo zebranych liści – w dymie, nad palącym się ogniskiem oraz oraz wielokrotne przyrządzanie naparu z tej samej porcji liści – wzmacnia negatywne działanie tytoniu na organizm.
Osoby rozpoczynające przygodę z yerba mate powinny zaczynać od odmian delikatnych w smaku i działaniu, wzbogaconych skórką pomarańczową, limonkową, ziołami itp.