Herbatę sprowadzono do Japonii z Chin wraz z innymi osiągnięciami cywilizacyjnymi. Prawdopodobnie w VIII wieku jej nasiona przywieźli mnisi buddyjscy. Pierwotnie traktowano ją bardziej jako lek. Herbata była wtedy tak rzadka i cenna, że pić ją mogli tylko arystokraci i mnisi wysokiego szczebla. Przełom nastąpił w XII wieku, gdy nasiona herbaty posadzono w różnych częściach Japonii. Dziś zielona herbata jest napojem narodowym Japończyków, a niektóre gatunki uznawane są za luksusowe. Znasz je wszystkie?
Już w XV wieku w Japonii powstawały specjalne szkoły herbaciane, gdzie mistrzowie fachu szkolili uczniów nie tylko jak prawidłowo parzyć herbatę, ale także jak rozpoznać gatunek na podstawie smaku naparu. Obsesja Japończyków na temat herbaty widoczna jest do dzisiaj. W sklepach i cukierniach królują herbaciane napoje, ciasta, czekolady, batoniki, żelki, a nawet chipsy o smaku herbaty.
Czy herbata rośnie w Japonii
Japonia jest obok Chin największym producentem zielonej herbaty na świecie. Plantacje krzewów herbacianych położone są na wysokości poniżej 700 m n.p.m. Zwykle rozpościerają się u stóp gór, a nie, jak w przypadku wielu innych krajów, na górskich zboczach. Japońskie plantacje są najbardziej wysunięte na północ, dlatego uznaje się je za najzimniejsze tereny uprawy herbaty. Najlepsze z punktu widzenia wzrostu krzewu herbacianego są obszary położone nad morzem lub nad rzekami, gdyż bliskość wody zapewnia roślinie odpowiednią wilgotność.
Najwięcej plantacji zielonej herbaty znajduje się na wyspach Honsiu i Kiusiu oraz w rejonie Shizuoka, Kyoto, Kagoshima, Nagasaki oraz Fukuoka. Zbiory odbywają się zwykle w okresie od końca kwietnia do końca października. Najczęściej przeprowadzane są mechanicznie, ale najlepsze japońskie herbaty jak matcha, gyokuro czy shincha zbierane są ręcznie. Zbiory odbywają się cztery razy w roku, przy czym najważniejszy jest na przełomie kwietnia i maja. Herbaty powstałe z tych zbiorów mają najlepszą jakość.
Japońska zielona herbata
Jaką herbatę pije się z Japonii? Na rynku dostępnych jest wiele rodzajów herbat, a każdy cechuje się unikalnym sposobem produkcji. Niektóre wykorzystują inne surowce, np. gałązki herbaciane zamiast tradycyjnych listków czy nawet ryż. Przykładem tego rodzaju herbaty jest delikatna, orzechowo-karmelowa genmaicha, połączenie herbaty bancha z preparowanym ryżem. Tradycyjnie dużą popularnością w Japonii oraz rosnącą na świecie cieszy się kukicha, która produkowana jest z liści zielonej herbaty zbieranych razem z gałązkami.
Jedną z flagowych japońskich herbat jest matcha, popularna wśród miłośników zdrowego odżywiania. Ma formę drobno zmielonego proszku, nietypową dla Polaków przyzwyczajonych do granulek i torebek. Produkuje się ją z liści tencha uprawianych w zacienieniu przez 20-30 dni przed zbiorami. Prawdziwa japońska matcha potrafi osiągać bardzo wysokie ceny. Dużym uznaniem szczególnie na rynkach zachodnich cieszy się benifuki, czarna herbata będąca skrzyżowaniem odmian herbaty chińskiej i asamskiej.
Badania potwierdzają, że zielona herbata jest źródłem witamin A, B, C i E oraz mikroelementów – wapnia, potasu, miedzi, cynku, manganu oraz fluoru. Zawiera sporo polifenoli (przeciwutleniacze) o różnym działaniu, katechiny, silne antyoksydanty, garbniki, alkaloidy, lipidy, aminokwasy oraz teinę. Zielona herbata regularnie pita zmniejsza ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego, wątroby i nowotworów. Polifenole chronią organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników powstających w wyniku niezdrowego stylu życia, stresu czy dużego wysiłku.
Jaką herbatę pije się z Japonii
Wszechstronnym działaniem zdrowotnym wyróżnia się herbata z miłorzębu japońskiego. Wbrew nazwie nie jest to roślina pochodząca z Japonii, lecz z położonych w Chinach terenów górskich. Błędna nazwa może wywodzić się z tego, że po raz pierwszy do Europy miłorząb został sprowadzony z Japonii. Drzewo należące do rodziny miłorzębowatych posiada charakterystyczne zielone lub czerwone spłaszczone liście. Aby otrzymać zdrową herbatę z miłorzębu japońskiego, należy zalać gorącą wodą łyżkę sproszkowanych liści. Herbatę parzymy ok. 15-20 minut pod przykryciem.
Miłorząb japoński ma silne działanie antyoksydacyjne, dlatego pozytywnie wpływa na pamięć, naczynia krwionośne czy stan skóry. Herbata z miłorzębu japońskiego ma działanie przeciwzapalne i pomaga usunąć obrzęki, rozszerzyć naczynia krwionośne i zwalcza wolne rodniki. Jej picie zaleca się osobom cierpiącym na bóle głowy, depresję oraz zaburzenia koncentracji i pamięci. Mówi się, że miłorząb sprawdza się na potencję. Jego ekstrakt jest popularnym składnikiem środków wspomagających erekcję i płodność.
Rytuał picia herbaty
Zielona herbata, choć pochodzi z Chin, jest narodowym napojem Japonii. Japońska ceremonia parzenia herbaty jest znana jako „chanoyu” lub „sadō”. Polega na bardzo uważnym celebrowaniu przygotowywania i spożywania tego napoju. Wszystko odbywa się w specjalnym miejscu, na wydarzenie zaproszeni są wybrani goście, a ceremonii towarzyszy absolutna cisza i uroczysty, podniosły charakter.
Podczas ceremonii gospodarz wykonuje różne rytuały, takie jak przygotowanie herbaty w specjalny sposób i podanie jej gościom w pięknych naczyniach. Recytuje specjalne słowa lub frazy, które są związane z rytuałem. Zdaniem Japończyków, regularne picie zielonej herbaty wspomaga leczenie ponad 60 schorzeń. Japońskie badania wykazały, że ludzie, którzy regularnie spożywają duże ilości zielonej herbaty, żyją dłużej niż pozostali.
