Rosyjska herbata

Herbata kojarzy Ci się tylko z Indiami i Cejlonem? A może na dźwięk tego słowa myślisz o słynnym „five o’clocku”? Jak najbardziej tak! A Rosja? Jeśli stolica matrioszek i Tołstoja nic Ci nie mówi w kontekście herbaty, pora to zmienić!

Czym jest herbata rosyjska?

W XIX wieku Rosja była jednym z głównych, obok Anglii, eksporterem napoju herbacianego, który w kraju Tołstoja był uzyskiwany z liści wierzbówki kiprzycy. Napar ten jest znany pod różnymi nazwami, a najpopularniejsze z nich to:

• Iwan Czaj; ang. Ivan Chai, ros. Иван-чай – od nazwy rośliny, czyli wierzbówki kiprzycy
• koporska herbata; ang. koporsky tea; ros. Копорский чай – od nazwy wsi Koporje (ros. Копорье) niedaleko Petersburga, gdzie napój cieszy się szczególną popularnością
• rosyjska herbata; ang. russian tea

Jednak zanim napój stał się znany w Europie, był przez mieszkańców Rusi powszechnie stosowany już od czasów średniowiecza, którzy nazywali herbatę zielem z boru. Pierwsze wzmianki o naparze znajdujemy już w kronikach z XII wieku, a w napisanej przez Stiepana Kraszennikowa w 1755 roku książce Opisanije ziemli Kamczatki jest wymieniona jako przysmak na stole mieszkańców Kamczatki. W XVIII wieku masowo zaczął się import herbaty z Chin, która przybywała do Europy drogą morską oraz lądową przez Rosję. Jeden z rosyjskich importerów herbaty podpatrzył proces fermentacji liści herbaty i zastosował go do wierzbówki. Napój stał się szybko popularny w całej Rosji, ponieważ nie tylko przypominał smakiem chiński napar herbaciany, ale był też o połowę tańszy. Szybko rozpoczęto jego eksport do Anglii i i innych krajów Europy, a o jego popularności niech świadczy fakt, że koporska herbata była w XIX wieku ceniona na równi z perskimi dywanami i chińskim jedwabiem. Jej popularność zaczęła spadać pod koniec XIX wieku, kiedy pojawiła się plotka, że Rosjanie zatruwają swoją herbatę białą glinką – dziś uważa się, że była to inicjatywa Kompanii Wschodnioindyjskiej, która zaczęła tracić znaczenie na rynku herbaty w Europie. Iwan czaj zaczął wtedy stopniowo tracić na popularności, a po rewolucji w 1917 całkowicie zaprzestano jego eksportu Obecnie napój jest popularny głównie w Rosji, choć ma swoich zwolenników także i w kraju nad Wisłą – na Facebooku działa fanpage zrzeszający zwolenników koporskiej herbaty, piszą o niej na blogach zielarze i smakosze herbat, wspomina się o niej także na prelekcjach poświęconych zdrowotnym właściwościom ziół. Herbatka jest dostępna w niektórych sklepach online, ponadto można ją przygotować samemu – przepis podajemy poniżej.

Legenda o Iwanie

Choć nazwa Iwan czaj ma prawdopodobnie związek z tym, że wierzba to po rosyjsku „iwa”, istnieje legenda o pochodzeniu herbaty i jej nazwy. Według podań Iwan był chłopakiem żyjącym we wsi niedaleko Petersburga. Często zakładał charakterystyczną czerwoną koszulę, w której można go było spotkać w lesie i na jego skraju, błądzącym wśród ziela i kwiatów. Iwan spędzał czas wśród roślin – fascynowały go ich zdrowotne właściwości i starał się je zgłębiać, by móc pomagać ludziom. Kiedy sąsiedzi widzieli Iwana brodzącego w czerwonej koszuli wśród ziół na skraju lasu, często mówili: „to Iwan, Iwan Czaj! Ten od herbaty!”. Pewnego razu młody chłopak zniknął i nikt nie wiedział, co się z nim stało. Jednak w lesie i na jego skraju pojawiły się piękne, czerwone kwiaty w kolorze koszuli Iwana. Sąsiedzi, myśląc, że to chłopak wrócił, krzyczeli:„to Iwan, Iwan Czaj! Ten od herbaty!”. Jednak chłopaka nigdzie nie było, zostały tylko piękne kwiaty o cudownym aromacie. Mieszkańcy wsi postanowili, na wzór Iwana, przygotować napar z tych roślin – okazało się, że powstał smaczny i orzeźwiający napar, który szybko stał się popularny nie tylko we wsi, skąd pochodził chłopak, ale też w całej Rosji.

Napar z wierzbówki – właściwości

Poza walorami smakowymi rosyjska herbata to przede wszystkim zdrowy napój, który warto spożywać ze względu na jego właściwości. Zawiera spore ilości witamin z grupy B, witaminy C (6,5 raza więcej niż w cytrynie!), a także bioflawonoidy, pektyny, karoten i takie pierwiastki jak żelazo, miedź i mangan. Do najbardziej znanych właściwości prozdrowotnych herbaty należą: • zmniejszenie ciśnienia krwi • uspokojenie • wzmocnienie układu odpornościowego • działanie przeciwzapalne • oczyszczanie krwi z toksyn • likwidacja bólu głowy • zapobieganie chorobom dziąseł • wzmocnienie włosów • zapobieganie nadmiernej keratynizacji naskórka • poprawa trawienia • zapobieganie przerostowi gruczołu krokowego i łysieniu androgennemu. Jeśli walory smakowe napoju Was nie przekonują – na pewno zrobi to właśnie powyższa lista właściwości.

Herbata rosyjska – przygotuj ją samodzielnie

Gotową herbatkę z wierzbówki można zakupić obecnie głównie poprzez Internet. Jeśli jednak interesuje nas proces jej przygotowania, mamy dobrą wiadomość – receptura przetrwała i ten rosyjski napój może być przygotowany przez nas samodzielnie! Dla chętnych podajemy przepis: 1. Zbieramy młode liście wierzbówki kiprzycy. 2. Po zbiorach rozsypujemy 5-centymetrową warstwę na płaskiej powierzchni i zostawiamy na kilka godzin, aż zwiędną. 3. Bierzemy porcję liści w dłonie i rolujemy aż puszczą sok. 4. Tak zrolowane liście umieszczamy w szklanym słoiku lub misce i przykrywamy wilgotną ściereczką. 5. Odstawiamy w ciepłe miejsce na 12 godzin, aż liście zmienią kolor na brązowy. 6. Pokrój liście i wysusz przez godzinę w temperaturze około 100 stopni, aż będzie całkowicie sucha. Przełóż do szczelnie zamkniętego pojemnika. I voila! Twoja herbata z wierzbówki jest gotowa. Jeśli chcesz, możesz ją dowolnie aromatyzować, np. miętą, cytryną lub owocami.